Over 8 jaar moet de Nederlandse economie voor 50% circulair zijn. Dat is de ambitie van de overheid. Maar wat betekent dit voor gemeentes? Want met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur zal er nu gesproken moeten worden over strategieën om dit te gaan bereiken en die ambities te vertalen naar beleid.
Op 1 maart j.l. gingen ondernemers en kandidaatsraadsleden uit Breda met elkaar rond de tafel voor een gesprek bij Parels Breda, de circulaire winkel in de houtmarktpassage. De vertegenwoordigde partijen (D66, GL, CDA, Breda Beslist, 50Plus) zijn het er over eens dat het thema circulariteit hoog op de agenda moet komen te staan. Dit thema raakt immers alle sectoren en is essentieel voor een duurzame, toekomstbestendige economie.
Natuurlijk is de juiste strategie een ‘en-en’ aanpak: Op alle vlakken moeten kansen benut worden om verstandiger om te gaan met grondstoffen, energie en arbeid. De vraag is echter wat de belangrijkste focus zou moeten zijn voor de komende vier jaar en welke rol de gemeente daarin speelt. Caspar Rutten (CDA) en Peter Jong (50Plus) vinden dat de landelijke overheid hierin leidend is en er voor gemeentes maar beperkt mogelijkheden zijn om hierin te sturen. Maar is dat zo? Start een solide circulaire economie niet juist met het sluiten van kringlopen op zo’n lokaal mogelijk niveau? Is een organisatie van klein naar groot niet juist een belangrijke voorwaarde voor dit nieuwe economisch systeem?
Lokaal kun je zeker een en ander doen. Patrick Smans (D66) stelt voor snel te beginnen met plaatsen van afvalbakken voor gescheiden inzameling in parken en het openbaar domein. Zaak is dan wel, aldus Peter Jong (50Plus) dat de afvalverwerking beter gaat functioneren en dat burgers weten dat het scheiden zinvol is. Hij wijst op de noodzaak van beter inzicht in de effecten van afvalscheiding. Als burgers het idee hebben dat alles na het ophalen toch weer op één grote hoop terecht komt en er wordt uiteindelijk maar zo’n 15% van het afval gerecycled zullen ze ook niet gemotiveerd zijn om meer moeite te steken in het scheiden van afval. De overkoepelende vraag die hierbij hoort is of de gemeente zich moeten focussen op stimuleren van bewustwording en het gedrag van burgers/consumenten of dat er meer winst te halen is bij het ondersteunen van procesveranderingen van afvalverwerkers en de maakindustrie? Het antwoord zou kunnen zijn dat je het eerste bereikt door het tweede te doen en hier helder over te communiceren en burgers bij te betrekken. Volgens Hilrieke Nauta (GroenLinks) kan dit door meer repair-cafés in de wijken om daarmee de ‘wegwerpmentaliteit’ te veranderen.
GroenLinks zet hoog in voor Breda: 100% circulair in 2030. Dit is al over 8 jaar. D66 streeft naar een volledig circulair Breda in 2050. Concrete getallen noemen is natuurlijk mooi maar ook hier gaat het eerder om de strategie die nodig is om dit te bereiken. Of zoals Nauta opmerkt: ‘De ambitie van het huidige college, een afvalvrij Breda, is ook niet of nauwelijks waargemaakt.’ Daarnaast kun je je afvragen wat ‘100% circulair’ eigenlijk betekent? Circulariteit gaat niet alleen over het toepassen van gebruikte of hernieuwbare materialen maar heeft ook een sociaal component: het gaat ook om een inclusieve maatschappij waarin iedereen de eigen mogelijkheden kan benutten om een zinvolle bijdrage te leveren. Peter Visser (Breda Beslist) noemt dit aspect als een belangrijk onderdeel van de circulaire economie. Terecht, arbeid op alle niveaus, speelt een essentiële rol bij het sluiten van kringlopen. Dit gaat overigens niet alleen over materiaalkringlopen of over verwerking van huishoudelijk afval maar ook over de kringlopen in de agro-food sector zoals door 50Plus terecht wordt opgemerkt.
Caspar Rutten (CDA) en Peter Vissers (Breda Beslist) zien een kans in leegstaande panden en willen deze graag meer benutten door deze slimmer te transformeren. Als sloop toch onafwendbaar blijkt: sloop dan circulair, door materialen te oogsten en elders in te zetten. Vissers (Breda Beslist) denkt daarbij bijvoorbeeld aan gebouwen als het oude belastingkantoor: De Teruggave. Rutten (CDA) wil ook meer inzetten op Houtskeletbouw ter vervanging van beton en staal. Door het voor bouwers verplicht te maken om minimaal 25% hernieuwbare materialen toe te passen hoopt Patrick Smans (D66) hierin belangrijke stappen te zetten. Hilrieke Nauta (GL) ziet hierin een belangrijke voorbeeldfunctie voor de gemeente in de rol van opdrachtgever.
De transitie naar een circulaire economie raakt aan veel actuele thema’s zoals de woningnood, hoge grondstof- en materiaalprijzen, de stikstofcrisis en luchtkwaliteit en is essentieel voor een inclusieve en toekomstbestendige maatschappij. Stichting Breda Circulair neemt de uitnodiging van de kandidaatsraadsleden om na de verkiezingen de gemeenteraad actief en regelmatig te bevragen en te informeren met beide handen aan om samen hierin de komende 4 jaar forse stappen te kunnen zetten. De gemeenteraadverkiezingen zijn op 14, 15 en 16 maart ’22.
Daan Bolier
Breda Circulair
Met dank aan alle deelnemers, Parels Breda en gemeente Breda (Marieke Liere en Hilde Hurkmans)
